Genel Bilgilendirme:
!!!!! Önemli Not: Tedavinize ilişkin en güvenilir ve doğru bilgilendirme için lütfen hasta onam formunuzu dikkatle okuyarak tedavinizi uygulayan hekimle iletişime geçiniz.
-
Bazı hastalarda, belirtilen yan etkilerden hiçbiri gözlenmezken, bazı hastalarda birden çok yan etki gözlenebilir.
-
Bu farklılık ışınlanan bölgenin genişliği, risk altındaki dokulara yakınlığı, hastaların biyolojik durumu, yandaş hastalık mevcudiyeti, cerrahi / kemoterapi vb. aldıkları diğer tedaviler ve daha bir çok faktörle ilişkilidir.
-
Radyoterapi özelinde bakıldığında, son dönemde artan teknolojik gelişmeler sonucu yan etki sıklığı ve şiddeti önceki dönem radyasyon tedavilerine kıyasla oldukça azalmıştır.
-
Genel yan etkilere ek olarak tedavi bölgesine özgü potansiyel yan etkiler aşağıda özetlenmiştir.
Meme-Koltukaltı Radyoterapisi
Yan Etkileri
Akut (erken) Dönem: Genellikle tedavinin 2-3. haftasında başlayıp tedavinin sonuna doğru belirginleşirler. Geçicidirler, genellikle tedavi bittikten sonra azalarak 4-6 hafta içinde kaybolurlar. İlaçlar ve destek tedavilerle kontrol altına alınabilirler.
-
Meme ödemi-Radyodermatit: Radyoterapi ilişkili cilt değişiklikleri
-
Hafif kızarıklık (D1) ---> Yaş deskuamasyon (D4)
-
-
Lenfödem
-
Özellikle koltukaltına cerrahi girişim yapılanlarda
-
-
Yutma güçlüğü-Özofajit
-
Lenfatik ışınlama yapılanlarda
-
Nadiren gözlenir ve hafif şiddetlidir
-
-
Radyasyon perikarditi (kalp zarı iltihabı)
Subakut Dönem: En erken ışınlamadan 1.5-2 ay sonra gözlenir.
-
Radyasyon zatürresi
-
Meme ışınlaması sonrası nadiren gözlenir.
-
Genellikle kendiliğinden geçer, çoğunlukla şikayet dahi oluşturmaz.
-
Şikayet oluşturursa (kuru öksürük, hafif ateş, nefes darlığı, göğüs ağrısı) kortizonla tedavi edilir. Tedaviye yanıt oranı yüksektir.
-
Nadiren radyasyon ilişkili akciğer fibrozisine ilerleyebilir.
-
Geç Dönem: Radyoterapi bitiminden en erken 3-6. ay sonra ya da daha da geç dönemde görülebilirler. Kalıcı olabilirler, ilaçlara ve destek tedavilere çok iyi cevap vermezler.
-
Radyasyon alanında kozmetik değişiklikler
-
Yıllar içinde fibrozis-sertlik
-
-
Lenfödem
-
Özellikle koltukaltına cerrahi girişim varsa
-
-
İmplant (silikon) uygulaması yapılan hastalarda
-
İmplant başarısızlığı ihtimalinde artış riski
-
İmplantta kontraktür oluşumu
-
-
Radyasyon ilişkili akciğer fibrozisi
-
Özellikle KOAH hastaları ve yoğun sigara içicilerinde
-
-
Kaburga kırık-çatlakları (nadir)
-
Kalp yan etkileri (kardiyomyopati, iskemik kalp hastalığı)
-
Uzun yıllar sonra gözlenebilmektedir
-
-
Brakial Pleksus hasarı
-
İkincil kanser gelişimi (oldukça nadir)
Farklı derecelerde radyodermatit örnekleri
(Artık modern cihazlar, teknikler ve basit önlemlerle genellikle en fazla derece 1-2 yan etki gözlenmektedir)
Meme ışınlaması sonrası radyasyon zatürresi
Sağ kolda lenfödem
Nelere Dikkat Etmeli?
YAŞAM ŞEKLİ ÖNERİLERİ:
-
Kişisel hijyen ve özellikle radyoterapi bölgesi hijyenine dikkat edin.
-
BANYO:
-
Belli koşullar altında her gün banyo yapabilirsiniz.
-
Öneriler yalnızca radyoterapi alanı (meme, göğüs duvarı +/- lenfatik ışınlama "koltuk altı/üst boyun") içindir.
-
Ilık suyla banyo (Çok sıcak / çok soğuk su kullanmayın)
-
Kese, lif kullanmayın, elle ovalamayın
-
Temizlik için alkollü sabun, şampuan, ıslak mendil vb. tahriş edici ürünler kullanmayın.
-
Tedavi bölgesi temizliği: Ilık suyla saf sabunu köpürtüp o bölgeye dökün, ılık suyla durulayın, nazikçe kurulayın
-
-
Çok sıcak veya çok soğuk ortamlarda bulunmayın
-
Sauna, hamam, kaplıca vb.
-
CİLT ÖNERİLERİ:
-
Teri emen, pamuklu kumaş, salaş ve bol kıyafetler tercih edin
-
Tedavi bölgesine krem sürmeniz gerekiyorsa, randevunuzdan önceki 2-3 saat içerisinde uygulama yapmayın
-
Radyoterapi cilt bölgesine alkol içerikli kozmetik ve temizleyici ürünler, kolonya, ıslak mendil, parfüm, deodorant vb. kullanmayın !!!
-
Radyoterapi alanını güneş ışığına maruz bırakmayın, güneşli alanlarda mutlaka 50 F+ koruyucu krem kullanın
-
Solaryum önerilmez. Epilasyon, ağda yaptırmayın.
BESLENME ÖNERİLERİ:
-
Bol sıvı alın ve yumuşak, ılık gıdalarla beslenin. Paketlenmiş gıdalar tüketmeyin.
-
Oral ilaçları ve sıvı-katı gıdaları dik pozisyonda otururken alın.
-
Lenfatik ışınlama (Üst boyun +/- koltuk altı lenf nodları) yapılan hastalar için (yalnızca meme/göğüs duvarı ışınlanan hastalarda böyle bir gereklilik yoktur):
-
Çok sıcak, çok soğuk, sert, katı, acı, baharatlı, asitli ve yakıcı gıdalardan uzak durun
-
Kırmızı (pul) biber, karabiber vb. baharatlar
-
Portakal, mandalina, greyfurt vb. asitli gıdalar ve suları (tat amaçlı yemeklere az miktarda limon eklenebilir)
-
Turşu, sirke, limonata, şalgam, kola vb. asitli-yakıcı gıdalar
-
Dondurma ve buzlu gıdalar
-
Çay, kahve, çikolata gibi reflü yapan gıdalar önerilmez
-
-
ŞİKAYET ÖNERİLERİ:
-
Mutlaka radyasyon onkoloğuna danışın. HEKİM ONAYI OLMADAN İLAÇ KULLANMAYIN !!!
-
Özofajit-Yutma güçlüğü:
-
Akut özofajitte topikal anestezikler, morfin, fentanil, sukralfat, magnezyum karbonat, glutamin.
-
-
Radyodermatit-Meme ödemi: Nemlendirici, çinkolu ve steroidli kremler, zeytinyağı, sarı kantaron yağı, hint yağı.
-
Enfeksiyon: Antibakteriyel, antifungal veya antiviral ilaçlar
-
Lenfödem: Uygun zaman diliminde uygulandığında fizik tedaviden fayda görebilmektedir.
-
Radyasyon zatürresi: Prednizolon (steroid) ve semptomatik ilaçlar (bronkodilatatörler, oksijen desteği)
-
Kalp yan etkileri: Çoğunlukla 5-10 yıl sonra ortaya çıkar. Bu sebeple hiç şikayet yoksa dahi 5 yıl sonra yıllık kalp kontrollerine başlanması önerilir.
-
Akut perikarditte non-steroid anti inflamatuar ilaçlar, kolşisin, steroid; kronik perikarditte cerrahi (perikardiyektomi)
-
Kapak hasarında cerrahi tedavi
-
İleti yolları problemlerinde semptomatik kardiyolojik ilaçlar (Beta blokerler, ivabradin) ve gerekirse kalp pili
-
-
Kaburga kırığı-çatlağı: Parasetamol ve gerektiğinde sabitleme korsesi
-